Artificial Intelligence / Yapay Zeka

Yapay Zekâ Ve İnsanlığın Geleceği

 

AI: Artificial Intelligence (Yapay zekâ) insanlık tarihinin en büyük buluşlarından, teknoloji gelişiminin önünde geniş ufuklar açan bir gelişim olarak kabul ediliyor. 

 

Yapay zekâ dünyasının bir parçası olmayanlar veya onunla çok da yakından çalışmayanlar için bu teknoloji geleceğe yönlik korku, şüphe ve güvensizlik algılarını da beraberinde getiriyor.

 

İronik olarak, bu korku ve şüphe dolu insanlarla telefonlarının kilidini açmak için yüz tanıma sistemi kullanan, banka hesaplarını telefonlarından kontrol eden veya en iyi rotayı bulmak için her gün yapay zekâ kullanan insanlar aynı kişiler.

 

Kar amacı gütmeyen Future Of Life Enstitüsü tarafından yayınlanan ve Musk da dahil olmak üzere 1000’den fazla kişi tarafından imzalanan mektupta, bu tür tasarımlar için ortak güvenlik protokolleri bağımsız uzmanlar tarafından geliştirilene, uygulanana ve denetlenene kadar gelişmiş yapay zeka çalışmalarına ara verme çağrısında bulundu.

Mektupta; “Güçlü yapay zeka sistemleri, yalnızca etkilerinin olumlu olacağından ve risklerinin yönetilebilir olacağından emin olduğumuzda geliştirilmelidir.” Vurgusu yapıldı.

Yapay zeka laboratuvarının şu anda “hiç kimsenin -hatta yaratıcılarının bile- anlamayacağı , tahmin edemeyeceği veya güvenilir bir şekilde kontrol edemeyeceği” makine öğrenme sistemlerini geliştirmek ve dağıtmak için “kontrolden çıkmış bir yarışa” kilitlendiği belirtiliyor

 

Neyse öncelikle yapay zekanın faydalarından bahsedelim:

 

Hızlı ve doğru veri analizi

 

Yapay zeka sistemleri, milyarlarca veriyi hızlı bir şekilde analiz ederek doğru sonuçları çok kısa sürede sunabilir.

 

Otomasyon

 

Yapay zeka, tekrarlayan ve yorucu işleri otomatik olarak yerine getirebilir, bu sayede insanlar daha yüksek değerli işlerle uğraşabilir.

 

Personalizasyon

 

 Yapay zeka, müşterilere özel bir deneyim sunmak için kullanılabilecek verileri analiz ederek kişiselleştirilmiş öneriler sunabilir.

 

Risk azaltma

 

Yapay zeka, öngörülemeyen durumları ve potansiyel riskleri önceleyebilir ve bu sayede şirketlere zamanında müdahil olma fırsatı verir.

 

Verimlilik artışı

 

Yapay zeka sistemleri, insanların yapabileceğinden daha hızlı ve verimli çalışarak, şirketlerin verimliliğini artırabilir.

 

Zaman tasarrufu

 

Yapay zeka sistemleri, insanlar tarafından yapılan işleri hızlı bir şekilde yerine getirdiğinden, insanların zamanını daha etkili kullanmasına olanak tanır.

 

Çoklu dil desteği

 

Yapay zeka sistemleri, birçok farklı dilde konuşabilir ve bu sayede dünya çapında farklı müşterilerle etkileşim kurabilir.

 

Daha doğru kararlar

 

 Yapay zeka sistemleri, insanların yapabileceğinden daha fazla veriyi ve bilgiyi analiz ederek, daha doğru kararlar vermelerine yardımcı olabilir. Unutmamalıdır ki bu maddeler, sadece yapay zekanın bazı yararlarıdır ve dünya çapında birçok farklı alanda faydalı olabileceği keşfedilmeye devam edilmektedir.

 

 

İnsan Kaynakları

 

Yapay zeka araçlarının veri işleme yeteneği, firmaların aday değerlendirme süreçlerini kolaylaştırmakla birlikte en doğru insan kaynağına ulaşmalarına yardımcı oluyor. Bununla birlikte, çalışanların performansının takip edilmesi ve gerçek zamanlı geri bildirim verilmesini sağlıyor.

 

Üretim

 

Yapay zeka, üretim süreçlerinde otomasyon ve verimlilik artışı sağlayabilir. Örneğin, bir fabrikada üretilen ürünlerin kalitesini kontrol etmek ve hata tespit etmek için kullanılabilir.

 

Pazarlama

 

Doğru mesajı, doğru zamanda, doğru kişiye ulaştırmayı amaçlayan pazarlama profesyonelleri için yapay zeka teknolojileri oldukça kritik bir öneme sahip. Dinamik fiyatlandırma modelleri ile kişiye özel tekliflerin sunulması, fiziksel mağazalardaki rafların yerleşiminin kullanıcı davranışları doğrultusunda düzenlenmesi, internet sitelerinin kişiselleştirilmesi gibi birçok fırsat sunan yapay zeka teknolojilerinden faydalanan firmalar rekabette öne çıkıyor.

 

Verimlilik ve Doğruluk:

 

Yapay zeka, ölçeklenebilir ve verimliliği, hem çok küçük görevleri hem de son derece karmaşık görevleri yorulmadan tekrar tekrar gerçekleştirmek için kullanılabilir.

 

Örneğin, AI çalışanları daha üretken hale getirir ve yaptıkları işin kalitesini artırır. Daha fazla bilgiye sahip olmak, işlerine daha odaklanmış bir bakış açısına sahip olmalarını ve daha iyi kararlar almalarını sağlar.

 

 

Otomotiv

 

Son yıllarda oldukça popüler olan sürücüsüz araçlar, ileri seviye yapay zekaya sahipler. Yol ve hava durumuna göre yolculuğu planlayan bu araçların, kaza oranlarını da ciddi anlamda düşüreceği öngörülüyor. Yolculuk sırasında farklı şeylerle ilgilenme şansı tanıyarak zamanın daha verimli kullanılmasını sağlayan sürücüsüz araçların, yakın dönemde yaygınlaşması bekleniyor.

 

İnsan Hatasında Azalma:

 

Yapay zeka kullanmanın avantajı, hataların azaltılmasına ve daha yüksek hassasiyetle daha yüksek doğruluğa ulaşma şansımızın artmasına yardımcı olmasıdır.

 

İnsanlar fizyolojiye, yorgunluğa, strese, duygulara, yaşlanmaya vb. eğilimlidir.

 

Örneğin, yorgun bir doktor kötü kararlar vermeye ve daha fazla hata yapma eğiliminde olabilir . AI algoritmaları, doktorların sağlık risklerini değerlendirmesine yardımcı olabilir.

 

 

Hava Taşımacılığı:

 

Yapay zeka, hava taşımacılığı işletmelerinin verimliliğini artırmak için kullanılabilir. Örneğin, yapay zeka sistemleri, uçuşların yönetimi, yolcu kayıtlarının yapılması ve hava trafik kontrolü gibi görevleri yerine getirebilir.

 

 

7/24 Kullanılabilirlik:

 

Uzun saatler çalışacak şekilde programlanabilen, sıkılmadan, dikkati dağılmadan ve hatta yorulmadan işi sürekli yerine getirebilir.

AI, bir kişiyi 7/24 izleyebilir ve hızlı teşhis ve hastalık önleme sağlayabilir.

 

Örneğin, Doktorlar, yapay makine zekası yardımıyla hastanın sağlıkla ilgili verilerini değerlendirir ve risk faktörlerini sağlık bakım cihazları aracılığıyla müşterilere bildirir. AI, çeşitli ilaçların sahip olabileceği yan etkileri önceden bilebilirler. Ayrıca AI, Covid-19 virüsüyle savaşmaya yardımcı olabilir.

 

 

 

Sağlık

 

Yapay zeka desteğiyle gelişen teknolojilerin sağlık alanında kendini göstermesine kişiselleştirilmiş ilaçlar ve tedaviler ile şahit olduk. Yapay zeka uygulamaları, son yıllarda önceki verilere ve tıbbi bilgi birikimine dayalı olarak yeni ilaçların bulunmasında büyük kolaylık sağladı. Hasta verilerine göre en iyi tedavi planlarının belirlenmesi, hastalar için kişiye özel çözümleri beraberinde getirdi.

 

 

Daha Hızlı Kararlar

 

Yapay zekayı diğer teknolojilerle birlikte kullanarak, makinelerin bir insandan daha hızlı kararlar almasını ve eylemleri daha hızlı gerçekleştirmesini sağlayabiliriz. Büyük veri setlerini birleştirerek modelleme ve tahmin etmede daha güçlüdür.

 

Örneğin, AI, sigorta taleplerini gözden geçirme süresini azaltır. Bir sigortacının karar vermesi günler aldığında, bir yapay zeka mekanizması dakikalar içinde başa çıkabilir.

 

 

 

E-ticaret

 

Yapay zeka, müşterilere özel bir deneyim sunmak için kullanılabilir. Örneğin, bir e-ticaret sitesinde gezinirken müşterilere önerilen ürünler, yapay zeka tarafından analiz edilen müşteri verilerine dayanarak belirlenir.

 

 

Sosyal Medya

 

Yapay zeka, sosyal medya platformlarının verilerini analiz ederek, reklam ve önerilerin hedeflenmesini ve etkililiğini artırabilir.

 

 

Sigortacılık ve Finans

 

Sigortacılık ve finans sektörü değişimi ve dönüşümü ile bireyleri en fazla etkileyen sektörler arasında yer alıyor. Bu sebeple, kullanıcılara en uygun fiyatın sunulması ve müşteri memnuniyetinin artırılmasına yönelik yapay zeka uygulamaları bu sektörler için oldukça önemli. Her sektörde gözlemlenen kişiselleştirme çalışmaları finans sektöründe de yapay zekadan beslenen “chatbotlar” ve mobil asistan uygulamaları ile karşımıza çıkıyor.

 

 

Daha Az Risk

 

Yapay zeka yeteneklerini tehlikeli görevler için kullanmak, insan refahı ve güvenliği riskini azaltacaktır. Örneğin, orman yangını tehditlerini tahmin etmeye ve dronların yardımıyla onunla savaşmaya yardımcı olabilir.

 

 

Tabii faydası olduğu gibi zararları da var ya da dezavantajları da denilebilir:

 

 

Sosyal Dengesizlik

 

Yapay zeka teknolojisinin eşitsiz dağıtılması, bazı grupların diğerlerine göre daha fazla yararlanmasına ve diğer grupların geri kalmış kalmasına neden olabilir.

 

Yaratıcılık Eksikliği

 

Makineler yaratıcı olamaz. Sadece kendilerine öğretildikleri veya emredildikleri şeyi yapabilirler. Tasarlama ve yaratmada yardımcı olsalar da, insan beyninin gücüyle eşleşemezler.

 

Örneğin, insanın en güçlü olduğu yanı yaratıcılığıdır, merakıdır, problemleri tespit etmektir, yenilikçi çözümler geliştirmektir. İşin bu kısmı makinelerle, algoritmalarla, büyük veriyle, otomasyonla, dünyanın en gelişmiş bilgisayarları ile yapılması pek mümkün olmayabilir.

 

 

Etik Sorunları

 

Yapay zeka teknolojisinin kullanımı, insanların haklarına ve değerlerine uygun olup olmadığı gibi etik sorunları da ortaya çıkabilir.

 

İşsizlik

 

İnsanların makinelerle değiştirilmesi büyük çapta işsizliğe yol açabilir.

Yapay zekanın kullanımı yaygınlaşırsa, insanlar gereksiz yere makinelere aşırı derecede bağımlı olabilir.

 

İnsanlar yaratıcı güçlerini kaybedecekler ve tembelleşecekler.

 

Örneğin, Birleşik Krallık’ta, Royal Mail’i temsil eden CWU gibi işçi sendikaları, insanları işsiz bırakan otomasyon planlarını ağır bir şekilde eleştiriyorlar.

 

Duyguları Yok

 

Verimli çalışma söz konusu olduğunda makinelerin çok daha iyi olduğuna şüphe yok, ancak ekibi oluşturan insan bağlantısının yerini alamazlar. Makineler, Takım Yönetimi söz konusu olduğunda önemli bir özellik olan insanlarla bağ kuramaz.

 

Örneğin, aşina olmadıkları bir durumla karşılaşırlarsa karar bile alamazlar. Bu gibi durumlarda ya yanlış performans gösterirler ya da arıza yaparlar.

 

Güvenlik Sorunları

 

Yapay zeka sistemleri, yanlış veya kötü niyetli verilerle eğitilirse, doğru ve güvenli sonuçlar vermeyebilir. Aynı zamanda, yapay zeka sistemleri güvenliğinin ihlal edilmesi riskini de içerebilir.

 

Bireysel Gizlilik

 

Yapay zeka sistemlerinin verileri toplama, depolama ve analiz etme yeteneği, bireysel gizlilik haklarının ihlal edilmesi riskini de içerebilir.

 

Deneyimle İyileştirme Olamaması

 

İnsanların aksine yapay zeka deneyimle geliştirilemez. Zamanla aşınmaya ve yıpranmaya neden olabilir.

 

Çok fazla veri depolar ancak erişilme ve kullanılma şekli insan zekasından çok farklıdır.

 

Örneğin, çalışkan bir birey ile verimsiz bir birey arasında ayrım yapamazlar.

 

Yüksek Maliyet

 

Yapay zekanın yaratılması, çok karmaşık makineler oldukları için büyük maliyetler gerektirir.

 

Kurulum maliyetinin yanı sıra, onarım ve bakımı da büyük maliyetler gerektirir.

 

Örneğin, ciddi arızalar durumunda, kayıp kodları kurtarma ve sistemi eski haline getirme prosedürü çok büyük zaman ve maliyet gerektirebilir.

 

 

Peki bu kadar eksisi veya artısı olmasına rağmen geleceğimize ve kendi  geleceğine nasıl etki ediyor veya edecek ?

 

Bütün bunlara rağmen şaşırtıcı olan, son günlerde yapay zekânın en büyük karşıtlarından bir tanesi haline dönüşerek, “Medeniyetin geleceği için en büyük risklerden biri AI'dır” cümlesini kullanan kişinin son zamanların en hızlı gelişim gösteren yapay zekâ programlarından olan ChatGPT’nin kurucuları arasında yer alan, kendisine ait bir yapay zekâ şirketi olan ve hatta kendi sahip olduğu otomobil markasının otonom teknolojisini yapay zekâ sistemi ile inşa eden kişi... Elon Musk!

 

AI ayrıca sürdürülebilir teknolojiler için bir bayrak taşıyıcısı olduğunu kanıtlayacak ve kirlilik seviyelerini azaltarak ve çevreci AI araştırmalarını teşvik ederek iklim değişikliğiyle mücadeleye karşı kullanılacaktır.

 

Yapay zekaya, önyargılar ve mahremiyet ihlali endişeleri nedeniyle birçok kişi şüpheyle bakıyor. Birçok şirket ve araştırma firması bu nedenle tarafsız etik AI yaklaşımları ve algoritmalar geliştirmeye çalışıyor. Önümüzdeki yıllarda bunun mümkün olacağını öngörebiliriz.

 

Yapay zekanın oluşturduğu bir diğer tehdit ise mahremiyeti etkileyerek insan haklarını ihlal etmesidir. Örneğin, Alexa gibi sesli asistanlar ve yüz tanıma gibi teknolojiler, insanların mahremiyetini istila etmek ve muhtemelen hayatlarını gizlice dinlemekle suçlandı. Bu teknolojilerin güçlü eyalet ve federal makamlar tarafından belirli azınlıklara karşı kullanılmasından, konuşma ve ifade özgürlüğünü kısıtlamasından korkuluyor. Bu nedenle, AI’nın bu eleştirilerin önüne geçmek ve gelecekte etik ve güvenilir bir sistem sağlamak için çok gelişmesi gerekiyor.

 

 

Yapay Zeka Devri!

 

Yapay zeka bir çok farklı alanda ilgi odağı olarak gerçekten popüler bir dönemden geçiyor. Bu ilgiden en büyük faydayı Hollywood sağlamış gibi görünüyor. Blade Runner, Ex Machina, 2001: A Space Odyssey ve daha bir çok farklı film yapay zekayı kullanarak çok iyi paralar kazandı.

 

Hollywood bu tür konulara genelde distopik bir şekilde yaklaşsa da yapay zekaya ilgisi olan kişilerin ilgisini engellemeyi başaramadı ve hatta ilgi artarak devam ediyor. Filmlerde yapılanları gerçeğe dönüştürmeye çalışan gençler hızla artıyor.

 

Yapay zekaya olan ilginin tek nedeni Hollywood değil tabi ki. Önde gelen isimler ve fikir liderlerinin yaptıkları açıklamalar da bu ilgiyi artıran bir diğer etmen. Stephen Hawking'in süper bilgisayarların insan ırkının sonunu getireceğinden endişeli olması önemli bir etken. Elon Musk'ın yapay zekayı faydalanabilir kılmak için 10 milyon dolarlık bağışı da bir diğer etken.

 

Satranç ustası Kasparov 90'larda bilgisayar tarafından yenildiğinde Deep Blue yapay zeka yazılımı artık Kasparov'u onun aklını okuduğuna ikna etmişti. Birbirinden farklı açılış hamleleri ile beraber milyonlarca hamleyi analiz ederek adımlarını atan Deep Blue devasa bir hamle veritabanına sahipti yani.

 

İlerleyen dönemlerde bu yeteneğini tam anlamıyla bir diğer yapay zeka olan Jeopardy'e aktaramadı. Burada yapay zekalar arası kesintisiz ve sorunsuz bilgi aktarımı sorunu ortaya çıktı. Şu anda en büyük problemlerden biri kendi farkına varan bir yapay zeka üretmek ve bir diğer yapay zeka arasında bilgi paylaşımını sıfır problemlele yapabilmek. Uzmanlar bunu nasıl yapacaklarına dair bir fikir sahibi değiller! Şimdilik...

 

"Şu anda yapay zekaların yeteneklerinin kısıtlanması gerektiğini düşünmüyorum" diyor Yapay Zeka Profesörü Nigel Shadbolt. İncelediğim ve katıldığım bir çok yapay zeka araştırması oldukça verimli şekilde ilerliyor. Geliştirdiğimiz yapay zekalar süper-insan moduna ulaşmaya oldukça yakın ve bir çok insani görevi bir kaç saatlik eğitim sonunda kusursuz olarak yerine getirebiliyorlar.

 

ChatGPT’nin yaratıcısı olan şirket 2015 yılında ilk kez Elon Musk and Sam Altman’ın birlikte attığı adımlarla kurulmuş 2018 yılında ise Musk şirketteki hisselerini devrederek ortaklıktan ayrılmıştı.

 

Bugün gelinen noktada ise Tesla, SpaceX, Twitter ve Neurolink’in sahibi ünlü milyarder, yapay zekâ gelişiminin sınırsız gelişiminin tehlikeleri konusunda uyarılarda bulunan bir isme dönüştü. Hatta bir konuşmasında daha da ileriye giderek yapay zekâ için, “Nükleer savaş başlıklarından çok daha tehlikeli” cümlesini kullandı.

 

Yapay zekâ ve makine öğrenimi de, açıklanması gereken basit bir kavram değildir ve düzenli olarak kolayca sindirilebilir hale getirilmez. Bu, onları önceden var olan bir ilgi alanı olup olmadığını rasgele öğrenmek için popüler olmayan konular haline getirir. Kaliteli bilgileri bulmak ve onu anlamak için gereken çaba, sıradan ilginin faydalarından daha ağır bastığı için kendi konfor alanımızın dışına çıkmamız gerekiyor.

 

Bu çaba eksikliği de öğrenme eksikliğine yol açıyor. Bu da sonuçta kavramın kendisinin veya kişisel bilgisinin kontrol eksikliği ile birleşiyor. Bir şey bizim için bilinmez olarak kalıyorsa veya kontrolümüz dışındaysa o zaman ondan korkarız.

 

İnsanlığı ele geçirme potansiyeli;

 

Öğrenme teknolojisine sahip yapay zekâlı robotların ayaklanarak insanlığı ele geçirmesi... Teknolojinin hızla gelişimi düşünüldüğünde bir önceki maddedeki silahlanma ihtimaliyle bir araya gelmiş bir yapay zekâ ordusunun insanlara karşı ayaklanması, yalnızca filmlerde kalan bir ütopya olmayabilir. Öğrenen AI şu anda halen yalnızca bir kavram olsa da insanlar kendilerini bilgisayarların gerisinde kalarak ilerlemeye ayak uyduramaz halde bulabilirler mi?

 

 

Kötüye kullanılabilme ihtimali;

 

Yapay zekâ teknolojisinin insanlar tarafından yaratıldığı, kötü niyetli insanlar tarafından da kötüye kullanılabileceği düşüncesi unutulmamalı. AI’nın gelecekte silahlandırılabilecek, duyguları olmayan bir ‘yaratık’ olduğu gerçeği de korkulardan bir tanesi olarak dikkat çekiyor. Bir diğer deyişle, geçmişte dünya savaşlarını başlatan zihniyetler gibi insanların elinde yapay zekâ gerçekten de büyük bir silaha dönüşme potansiyeline sahip.

 

 

Yapay Zeka Profesörü Nigel Shadbolt yapay zekaların aksine insanlığı tehdit eden şeyin "biz" olduğunu düşünüyor. Aslına bakarsanız Hollywood filmlerindeki yapay zekalar da tam olarak kendisi gibi düşünüyor ve insanlığı, dünyayı yok edecek varlık olarak görüp genelde yok etmeye çalışıyor. (Bunu bazen de uzaylılar yapıyor.) Her ne kadar durum böyle olsa da Shadbolt, kendini keşfeden yapay zekaları uzun bir süre daha beyaz perdeden başka bir yerde göremeyeceğimizi iddia ediyor.

 

 

Daha önümüzde uzun zamanlar var ve yapay zeka şimdilik bizi yönetemiyor ve o kadar gelişmemişken korkmamızın bir anlamı yok yok … yoksa var mı ?